પરંપરાગત રીતે મજબૂત રાજદ્વારી સંબંધો ધરાવતા કેનેડા અને ભારત હવે એક અનોખા રાજદ્વારી વિવાદમાં ફસાયેલા જોવા મળે છે. તેમની લાંબા સમયથી ચાલતી મિત્રતામાં ઘટાડો કેનેડામાં ખાલિસ્તાન તરફી અગ્રણી નેતાની આઘાતજનક હત્યા, કેનેડિયન રાજકારણમાં ભારતીય દખલગીરીના આરોપો અને કેનેડાની ધરતી પર આતંકવાદી હુમલા સહિતની તાજેતરની ઘટનાઓની શ્રેણીને આભારી છે. ધરપકડનો સમાવેશ થાય છે. એક અગ્રણી ભારતીય ઉદ્યોગપતિનું. આ લેખ વર્તમાન પરિસ્થિતિ તરફ દોરી ગયેલા સંજોગોના જટિલ જાળને ઉજાગર કરવાનો પ્રયાસ કરે છે, જેમાં ભારત-કેનેડા સંબંધોના ઐતિહાસિક સંદર્ભ, તેમની તાજેતરની મંદીમાં ફાળો આપનારા પરિબળો અને વધતા સંબંધો વચ્ચે આગળ વધવાના સંભવિત માર્ગો પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે. ચિંતા
ભારત-કેનેડા સંબંધોના ઐતિહાસિક પાયા
ભારત અને કેનેડા વચ્ચે રાજદ્વારી સંબંધોનો લાંબો ઈતિહાસ છે, જે 1947નો છે જ્યારે ભારતે બ્રિટિશ સંસ્થાનવાદી શાસનમાંથી આઝાદી મેળવી હતી. બ્રિટિશ કોમનવેલ્થમાં તેમની સામાન્ય સદસ્યતા દ્વારા તેમના સંઘને આગળ વધારવામાં આવ્યું હતું, જેણે સહયોગી ભાગીદારીનો પાયો નાખ્યો હતો. વર્ષોથી, ભારત અને કેનેડાએ વેપાર, રોકાણ, શિક્ષણ અને સાંસ્કૃતિક વિનિમય સહિત વિવિધ ક્ષેત્રોમાં મજબૂત સંબંધોને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. કેનેડામાં ભારતીય ડાયસ્પોરાની નોંધપાત્ર હાજરીએ આ સંબંધોને વધુ સમૃદ્ધ બનાવ્યા છે.
તાજેતરના સંબંધોમાં બગાડ
જો કે, તાજેતરના મહિનાઓમાં, ભારત અને કેનેડા વચ્ચેના રાજદ્વારી સંબંધોમાં અભૂતપૂર્વ સ્તરે ચિંતાજનક બગાડ જોવા મળી રહ્યો છે. આ ઘટાડો ઘટનાઓની શ્રેણીને આભારી હોઈ શકે છે જેણે તેમના એક વખતના સૌહાર્દપૂર્ણ સંબંધો પર તાણ મૂક્યો છે.
ભારત-કેનેડા સંબંધોમાં ખટાશ આપતા પરિબળો
ભારત-કેનેડા સંબંધોમાં તાજેતરના ખટાશના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે:
- હરદીપ સિંહ નિજ્જરની હત્યાઃ જૂન 2023માં કેનેડામાં ખાલિસ્તાન તરફી નેતા હરદીપ સિંહ નિજ્જરની હત્યા કરવામાં આવી હતી. તેમના વિવાદાસ્પદ મૃત્યુથી કેનેડામાં ભારત વિરોધી ગતિવિધિઓ વધી રહી છે.
- ટ્રુડોના આક્ષેપો: કેનેડાના વડા પ્રધાન જસ્ટિન ટ્રુડોએ જાહેરમાં ભારત પર નિજ્જરની હત્યામાં સામેલ હોવાનો આરોપ મૂક્યો હતો, જે ભારતે તરત જ નકારી કાઢ્યું હતું, જેનાથી વિવાદ વધુ વકર્યો હતો.
- ભારતીય રાજદૂતે પાછા બોલાવ્યા: ટ્રુડોના આરોપોના જવાબમાં, ભારત સરકારે કેનેડામાં તેના રાજદૂતને પરામર્શ માટે પાછા બોલાવ્યા, જે પરિસ્થિતિ પ્રત્યે તેની નારાજગી દર્શાવે છે.
- લેટેસ્ટ ટ્રાવેલ એડવાઇઝરી (સપ્ટેમ્બર 2023): સપ્ટેમ્બર 2023માં, ભારત સરકારે કેનેડામાં તેના નાગરિકો માટે “વધતી ભારત વિરોધી પ્રવૃતિઓ અને રાજકીય રીતે ધિક્કારતા અપરાધો અને ગુનાહિત હિંસા” ને કારણે નવી મુસાફરી સલાહકાર જારી કરી. આ એડવાઈઝરી કેનેડામાં તેના નાગરિકોની સુરક્ષાને લઈને ભારતની ચિંતાઓની ગંભીરતાને રેખાંકિત કરે છે.
વધુમાં, કેનેડાની રાજનીતિમાં ભારતીય દખલગીરીના આરોપો અને છેતરપિંડી અને મની લોન્ડરિંગના આરોપમાં કેનેડામાં ભારતીય ઉદ્યોગપતિ પ્રેમ વત્સની ધરપકડે મામલો વધુ જટિલ બનાવ્યો છે.
રાજદ્વારી સંબંધો પર અસર
નિજ્જરની હત્યામાં ભારતની ભૂમિકા અંગે ટ્રુડોના આક્ષેપોએ કેનેડા અને ભારત વચ્ચેના વ્યાપક રાજદ્વારી સંબંધો પર પડછાયો નાખ્યો છે. બંને દેશો વચ્ચેનો વિશ્વાસ ઓછો થયો છે, જે વિવિધ મુદ્દાઓ પર સહકારને વધુ પડકારજનક બનાવે છે. વણસેલા સંબંધો કેનેડા અને ભારત પૂરતા મર્યાદિત નથી; તેઓએ આ ક્ષેત્રના અન્ય દેશો સાથે કેનેડાના સંબંધોને પણ પ્રભાવિત કર્યા છે. કેનેડાના પ્રાદેશિક હરીફ પાકિસ્તાન સાથે ભારતના ગાઢ સંબંધોએ પરિસ્થિતિમાં જટિલતા ઉમેરી છે.
સંબંધો પુનઃસ્થાપિત કરવામાં પડકારો
કેનેડા અને ભારત વચ્ચેના સંબંધોની વર્તમાન સ્થિતિ અભૂતપૂર્વ નીચી સપાટીએ છે, જેના કારણે તે અનિશ્ચિત છે કે શું બંને દેશો તેમના અગાઉના સહકારના સ્તરો પર પાછા આવી શકે છે.
સુધારણા માટે સંભવિત પગલાં
- સુમેળભર્યા સંબંધોને પુનઃસ્થાપિત કરવાનો માર્ગ જટિલ હોવા છતાં, ત્યાં ઘણા પગલાં છે જેને ધ્યાનમાં લઈ શકાય છે:
- ઉચ્ચ સ્તરીય વાટાઘાટો: કેનેડા અને ભારતે તેમની ચિંતાઓને સીધી રીતે સંબોધવા માટે ઉચ્ચ સ્તરીય વાટાઘાટો કરવી જોઈએ.
- ભારત વિરોધી પ્રવૃતિઓનો મુકાબલો: કેનેડાએ ભારતની ચિંતાઓને ધ્યાનમાં રાખીને તેની સરહદોની અંદર ભારત વિરોધી પ્રવૃત્તિઓને સંબોધવા માટે નક્કર પગલાં લેવાની જરૂર છે.
- રાજકીય હસ્તક્ષેપ બંધ કરો: ભારતે કેનેડિયન સાર્વભૌમત્વનું સન્માન કરવું જોઈએ અને કેનેડાના રાજકારણમાં દખલગીરી કરવાથી દૂર રહેવું જોઈએ.
- સહકાર ફરી શરૂ કરવો: બંને દેશોએ વેપાર અને રોકાણ જેવા ક્ષેત્રોમાં સહકાર માટે સમાન ગ્રાઉન્ડ શોધવું જોઈએ.
ભારત-કેનેડા સંબંધોને અવરોધતા બહુપક્ષીય મુદ્દાઓને ઉકેલવા માટે ધીરજ અને રાજદ્વારી કુશળતાની જરૂર પડશે. જો કે, તે બંને દેશોના હિતમાં છે કે તેઓ તેમના મતભેદોને દૂર કરવા અને વધુ સૌહાર્દપૂર્ણ સંબંધો તરફ પાછા ફરવાનો માર્ગ શોધે.
