એક મહત્વપૂર્ણ ઘટનાક્રમમાં, કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે જાહેરાત કરી કે રવિવારે નવી સંસદ ભવનનાં ઉદ્ઘાટન દરમિયાન, સ્પીકરની બેઠકની નજીક “સેંગોલ” તરીકે ઓળખાતો ઐતિહાસિક સુવર્ણ રાજદંડ સ્થાપિત કરવામાં આવશે. આ રાજદંડ મહાન ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવે છે કારણ કે તે ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુને બ્રિટિશરો પાસેથી ભારતીય લોકોને સત્તાના હસ્તાંતરણના પ્રતીક તરીકે સોંપવામાં આવ્યો હતો.
સેંગોલની ઉત્પત્તિ બ્રિટિશ ભારતના છેલ્લા વાઇસરોય લોર્ડ માઉન્ટબેટન અને વડા પ્રધાન નેહરુ વચ્ચેની વાતચીતથી થઈ હતી. માઉન્ટબેટને નહેરુને પ્રતીકાત્મક હાવભાવ વિશે પૂછ્યું હતું જે ભારતની આઝાદી દરમિયાન સત્તાના હસ્તાંતરણને ચિહ્નિત કરશે. નેહરુએ દેશના છેલ્લા ગવર્નર-જનરલ સી. રાજગોપાલાચારીની સલાહ લીધી, જેમણે તેમને સત્તા પર આરોહણ કરવા પર નવા રાજાને રાજદંડ આપવાની તમિલ પરંપરા વિશે માહિતી આપી. રાજગોપાલાચારીએ સૂચવ્યું કે આ પરંપરાને બ્રિટિશ શાસનથી ભારતની આઝાદીની યાદમાં અપનાવી શકાય છે, અને તેમણે ઐતિહાસિક પ્રસંગ માટે રાજદંડની વ્યવસ્થા કરવાની જવાબદારી લીધી.
સેંગોલ બનાવવા માટે, રાજગોપાલાચારીએ તમિલનાડુમાં એક અગ્રણી મઠ (મઠની સંસ્થા) તિરુવદુથુરાઈ અથેનમનો સંપર્ક કર્યો. મટના દ્રષ્ટાએ આ કાર્ય સ્વીકાર્યું અને મદ્રાસ (હાલ ચેન્નાઈ)માં પ્રખ્યાત ઝવેરી વુમ્મીદી બંગારુ ચેટ્ટીએ રાજદંડની રચના કરી. સેંગોલ લંબાઈમાં પાંચ ફૂટ માપે છે અને ટોચ પર ‘નંદી’ બળદ દર્શાવે છે, જે ન્યાયનું પ્રતીક છે.
હસ્તાંતરણ સમારોહ દરમિયાન, મઠના એક વરિષ્ઠ પાદરીએ તેને ફરીથી દાવો કરતા પહેલા શરૂઆતમાં લોર્ડ માઉન્ટબેટનને રાજદંડ અર્પણ કર્યો. ત્યાર બાદ રાજદંડને ગંગાજળ (ગંગા નદીના પવિત્ર જળ)થી છાંટવામાં આવ્યો હતો, તેને સરઘસમાં લઈ જવામાં આવ્યો હતો, અને અંતે વડા પ્રધાન નેહરુને સોંપવામાં આવ્યો હતો, જે કથિત રીતે ભારતની સ્વતંત્રતાના દિવસે મધ્યરાત્રિના માત્ર 15 મિનિટ પહેલા હતો. નેહરુએ સેંગોલ મેળવ્યું હોવાથી એક ખાસ ગીત રચવામાં આવ્યું અને રજૂ કરવામાં આવ્યું, જે આ ક્ષણના મહત્વમાં વધારો કરે છે.
A short film on the history and significance of the sacred Sengol, to be installed in the New Parliament by Prime Minister Shri Narendra Modi… #SengolAtNewParliament pic.twitter.com/203guQXxns
— Amit Malviya (@amitmalviya) May 24, 2023
કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સેંગોલનો ઇતિહાસ અને મહત્વ ઘણા લોકો માટે પ્રમાણમાં અજાણ છે. નવી સંસદની ઇમારતમાં સેંગોલ સ્થાપિત કરીને, તેનો ઉદ્દેશ્ય સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓને આધુનિકતા સાથે જોડવાનો છે. શાહે નવી સંસદમાં સેંગોલના સ્થાનની કલ્પના કરવા માટે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની દૂરંદેશીની પ્રશંસા કરી. હાલમાં અલ્હાબાદમાં એક સંગ્રહાલયમાં રાખવામાં આવેલ, સેંગોલને હવે તેના નવા સ્થાન – સંસદ ભવન પર સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવશે.
શાહે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે સેંગોલનું રાજનીતિકરણ ન થવું જોઈએ પરંતુ કાયદાના શાસન અને વહીવટની યાદ અપાવવી જોઈએ. સંસદમાં રાજદંડની સ્થાપના ઇતિહાસના ભૂલી ગયેલા પ્રકરણ પર પ્રકાશ પાડે છે, તેના ઐતિહાસિક મહત્વ માટે ધ્યાન અને પ્રશંસા મેળવે છે.
