શું તમે વારંવાર તમારા ક્રેડિટ કાર્ડને તેની મર્યાદા સુધી દબાણ કરો છો? સાવચેત રહો, કારણ કે તે તમારા ક્રેડિટ સ્કોર પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે. લોન અને ક્રેડિટ કાર્ડ પર મોડી અથવા ચૂકી ગયેલી ચૂકવણી તમારા ક્રેડિટ સ્કોરને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, અને જ્યારે બેંકો લોન એપ્લિકેશન દરમિયાન તમારા ક્રેડિટ સ્કોરની સમીક્ષા કરે છે, ત્યારે પણ તે તમારા સ્કોરને અસ્થાયી રૂપે ઘટાડી શકે છે. જો કે, નિયમિતપણે તમારા ક્રેડિટ સ્કોરને જાતે તપાસવાથી તેની નકારાત્મક અસર થશે નહીં.
જ્યારે તમે લોન માટે અરજી કરો છો, ત્યારે ધિરાણકર્તા તમારા ક્રેડિટ સ્કોરને પ્રાથમિક પરિબળોમાંના એક તરીકે ધ્યાનમાં લે છે. તે તેમની નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે અને તમને ઓફર કરવામાં આવતા વ્યાજ દરોને પણ પ્રભાવિત કરી શકે છે.
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, તમારો ક્રેડિટ સ્કોર તમારી ક્રેડિટપાત્રતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. ક્રેડિટ ઇન્ફોર્મેશન કંપનીઓ (CICs) જેવી કે TransUnion, CIBIL, Experian, Equifax અને Crif Highmark તમારા ક્રેડિટ હિસ્ટ્રી ડેટાના આધારે ક્રેડિટ સ્કોર પ્રદાન કરે છે. સ્કોર 300 થી 900 સુધીનો હોય છે અને સ્કોર જેટલો વધારે હોય તેટલો સારો. ધિરાણકર્તાઓ આ સ્કોર્સ પર આધાર રાખે છે જેથી તમે લોન ચૂકવવાની સંભાવનાનું મૂલ્યાંકન કરી શકો.
ભારતમાં, તમામ CIC (ક્રેડિટ ઇન્ફોર્મેશન કંપની) તમને વર્ષમાં એકવાર મફતમાં તમારો ક્રેડિટ સ્કોર ચેક કરવાની પરવાનગી આપે છે.
તો, કયા પરિબળો તમારા ક્રેડિટ સ્કોરને અસર કરી શકે છે?
પુન:ચુકવણીનો ટ્રેક રેકોર્ડ અને ક્રેડિટ ઉપયોગ મર્યાદા સૌથી મહત્વપૂર્ણ પરિબળોમાંના છે. ભારતની એક્સપિરિયન ક્રેડિટ ઇન્ફર્મેશન કંપનીના એમડી સાઇક્રિષ્નન શ્રીનિવાસન સમયસર ચૂકવણી કરવાના મહત્વ પર ભાર મૂકે છે. તેઓ જણાવે છે, “લોન અને ક્રેડિટ કાર્ડ બિલની સમયસર ચુકવણી તમારા ક્રેડિટ સ્કોરને હકારાત્મક અસર કરે છે, જ્યારે મોડી અથવા ચૂકી ગયેલી ચૂકવણી તેને નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડી શકે છે.”
અન્ય નિર્ણાયક પરિબળ તમારું ક્રેડિટ મિશ્રણ છે. શ્રીનિવાસન સુરક્ષિત અને અસુરક્ષિત લોન એકાઉન્ટ્સના સંયોજનનું સંચાલન કરીને તંદુરસ્ત ક્રેડિટ સ્કોર જાળવવાનું સૂચન કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, વ્યક્તિગત લોન અને ક્રેડિટ કાર્ડ જેવી અસુરક્ષિત ક્રેડિટ પર સંપૂર્ણ આધાર રાખવાને બદલે હોમ લોન (સુરક્ષિત) અને વ્યક્તિગત લોન (અસુરક્ષિત) બંને રાખવાથી તમારા સ્કોર પર સકારાત્મક અસર પડી શકે છે.
ક્રેડિટ ઉપયોગ, જે તમે ઉપયોગ કરો છો તે તમારી ક્રેડિટ મર્યાદાની ટકાવારીનો ઉલ્લેખ કરે છે, તે તમારા ક્રેડિટ સ્કોરમાં પણ ભૂમિકા ભજવે છે. ટ્રાન્સયુનિયન CIBIL ના ભૂતપૂર્વ પ્રોડક્ટ હેડ અને આસિસ્ટન્ટ વાઈસ પ્રેસિડેન્ટ મનીષ અજવાણી સમજાવે છે કે જો તમારું બાકી ક્રેડિટ કાર્ડ બેલેન્સ ક્રેડિટ મર્યાદાની નજીક હોય, તો તે ધિરાણકર્તાઓ માટે ચિંતા પેદા કરે છે અને તમારા ક્રેડિટ સ્કોર પર નકારાત્મક અસર કરે છે. તેથી, તમારા ક્રેડિટ ઉપયોગને ઓછો રાખવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
તમારા ક્રેડિટ ઇતિહાસની લંબાઈ પણ મહત્વ ધરાવે છે. શ્રીનિવાસન હાઇલાઇટ કરે છે કે ઘણાં વર્ષોથી નિયમિતપણે હોમ લોન ચૂકવવાનો લાંબો ઇતિહાસ તમારા ક્રેડિટ સ્કોર પર હકારાત્મક અસર કરી શકે છે.
અસંખ્ય લોન માટે અરજી કરનારા ક્રેડિટ-ભૂખ્યા લેનારાઓ ઓછા ક્રેડિટ સ્કોર્સનો અનુભવ કરી શકે છે. જ્યારે બેંક અથવા ધિરાણકર્તા લોન અથવા ક્રેડિટ એપ્લિકેશન દરમિયાન તમારો ક્રેડિટ સ્કોર તપાસે છે, ત્યારે તે અસ્થાયી રૂપે તમારા સ્કોરને અસર કરી શકે છે. ટૂંકા ગાળામાં બહુવિધ પૂછપરછને ચિંતા તરીકે જોવામાં આવે છે અને તે સંભવિતપણે તમારા ક્રેડિટ સ્કોરને ઘટાડી શકે છે. જો કે, એ નોંધવું અગત્યનું છે કે તમારા પોતાના ક્રેડિટ સ્કોરને નિયમિતપણે મોનિટર કરવાથી નકારાત્મક અસર પડતી નથી. વાસ્તવમાં, સમયાંતરે તપાસો કોઈપણ વિસંગતતાને ઓળખવામાં અને સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે. જો તમને કોઈ ભૂલ જણાય, તો તમે તેને સુધારવા માટે સંબંધિત CIC નો સંપર્ક કરી શકો છો.
CICs RBI ની સંકલિત લોકપાલ યોજના હેઠળ આવે છે. જો તમને CIC સામે કોઈ ફરિયાદ હોય, તો તમે વિવિધ માધ્યમો દ્વારા લોકપાલને ફરિયાદ કરી શકો છો, જેમ કે RBIની વેબસાઈટ પર ઓનલાઈન ફાઇલિંગ, ઈમેલ, પોસ્ટલ મેઈલ અથવા સંપર્ક કેન્દ્ર પર કૉલ કરીને.
એપ્રિલ 2023ની નાણાકીય નીતિની બેઠકમાં, RBI ગવર્નરે ગ્રાહક ફરિયાદોમાં વધારાને કારણે CIC દ્વારા ફરિયાદ નિવારણ અને ગ્રાહક સેવા માટે વ્યાપક માળખું સ્થાપિત કરવાની યોજનાની જાહેરાત કરી હતી. સૂચિત પગલાં પૈકી એક ક્રેડિટ માહિતીના વિલંબિત સુધારણા માટે વળતરની પદ્ધતિ છે. CIC ને તેમના ડેટાબેઝમાં ધિરાણકર્તાઓ પાસેથી પ્રાપ્ત ડેટાને અપડેટ કરવા માટે સમયમર્યાદાનો ઉલ્લેખ કરવાની પણ જરૂર પડશે. આ દરખાસ્તોનો હેતુ ક્રેડિટ સ્કોર્સ અને ક્રેડિટ રિપોર્ટ્સમાં ભૂલો સુધારવાની પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવાનો છે, વ્યક્તિઓ માટે ચોક્કસ ક્રેડિટ માહિતી જાળવવાનું સરળ બનાવે છે.
