હનુમાન જયંતિ એ એક હિંદુ તહેવાર છે જે ભગવાન હનુમાનના જન્મની ઉજવણી કરે છે, જે હિંદુ ધર્મના સૌથી આદરણીય અને પ્રિય દેવતાઓમાંના એક છે. હિન્દુ પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, હનુમાન પવન દેવતા વાયુ અને આકાશી અપ્સરા અંજનાના પુત્ર છે. તેઓ ભગવાન રામ પ્રત્યેની તેમની અતૂટ ભક્તિ માટે જાણીતા છે, જેને ભગવાન વિષ્ણુના સાતમા અવતાર માનવામાં આવે છે.
હનુમાન જયંતિનો ઇતિહાસ હિન્દુ મહાકાવ્ય રામાયણમાં શોધી શકાય છે, જે રાક્ષસ રાજા રાવણથી ભગવાન રામની પત્ની સીતાને બચાવવા ભગવાન રામની યાત્રાની વાર્તા કહે છે. આ યાત્રા દરમિયાન ભગવાન રામ અને તેમની સેનાને હનુમાન દ્વારા મદદ કરવામાં આવી હતી, જેમણે તેમની અલૌકિક શક્તિ અને બુદ્ધિનો ઉપયોગ કરીને તેમને વિવિધ અવરોધો દૂર કરવામાં મદદ કરી હતી.
ભગવાન રામ પ્રત્યેની હનુમાનની ભક્તિ અને વફાદારીએ તેમને હિંદુ ધર્મમાં આદરણીય વ્યક્તિ બનાવ્યા, અને તેમને ઘણીવાર શક્તિ, હિંમત અને નિઃસ્વાર્થતાના પ્રતીક તરીકે દર્શાવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તે તેમના ભક્તોને આશીર્વાદ અને રક્ષણ આપવા સક્ષમ છે, અને તેમની પૂજા પ્રતિકૂળતા અને સંઘર્ષના સમયમાં ખાસ કરીને ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.
હનુમાન જયંતિ ઉત્સવની ચોક્કસ ઉત્પત્તિ અસ્પષ્ટ છે, પરંતુ સદીઓથી તે કોઈને કોઈ સ્વરૂપમાં ઉજવવામાં આવે છે તેવું માનવામાં આવે છે. આ તહેવાર સામાન્ય રીતે ચૈત્રના હિંદુ ચંદ્ર મહિનાના પૂર્ણિમાના દિવસે આવે છે, જે ગ્રેગોરિયન કેલેન્ડરમાં માર્ચ અને એપ્રિલની વચ્ચે આવે છે. તે સમગ્ર વિશ્વમાં હિન્દુઓ દ્વારા ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે મનાવવામાં આવે છે.
હનુમાન જયંતિના દિવસે, ભક્તો મંદિરો અને ઘરોમાં પ્રાર્થના કરવા અને ભગવાન હનુમાનના આશીર્વાદ મેળવવા માટે એકઠા થાય છે. તેઓ વિવિધ ધાર્મિક વિધિઓ અને સમારંભોમાં પણ ભાગ લે છે, જેમ કે હનુમાન ચાલીસાનો પાઠ કરવો, ભગવાન હનુમાનની સ્તુતિમાં એક સ્તોત્ર, અને આરતી કરવી, દેવતાને પ્રકાશ અર્પણ કરવાની વિધિ.
ધાર્મિક મહત્વ ઉપરાંત, હનુમાન જયંતિને નવી શરૂઆત માટે પણ શુભ સમય માનવામાં આવે છે, કારણ કે તે હિન્દુ નવા વર્ષની શરૂઆત દર્શાવે છે. ઘણા લોકો આવતા વર્ષ માટે નવા લક્ષ્યો અને ઠરાવો નક્કી કરવા માટે આ તકનો લાભ લે છે.
એકંદરે, હનુમાન જયંતિનો ઈતિહાસ હિંદુ પૌરાણિક કથાઓ અને પરંપરામાં ઊંડે ઊંડે જડાયેલો છે, અને તે વિશ્વભરના લાખો હિંદુઓ દ્વારા ખૂબ જ ઉત્સાહ અને ભક્તિ સાથે ઉજવવામાં આવે છે.
